مدیریت تغییر مستلزم ذهنیت تغییر است
اثر: اپریل رینی (April Rinne)
در دوران پرشتاب امروزی، مدیریت تغییر و توسعه رهبری دو مسأله کلیدی برای موفقیت سازمان‌ها هستند. هر سازمانی، از هر ابعادی، با چالش‌های تغییر و عدم قطعیت روبه‌رو است. اما شرکت‌های متوسط به خاطر اندازه و چابکی مناسبشان در موقعیت ایده‌آلی قرار دارند تا به‌صورت مؤثرتری با تغییر مواجه شوند و از آن فرصت بسازند.
آن چیزی که این شرکت‌ها را از سایرین متمایز می‌کند، توجه ویژه به پرورش ذهنیت تغییر (change mindset) در کنار استفاده از تکنیک‌های مدرن مدیریتی است.
اهمیت ذهنیت تغییر
مفهوم «مدیریت تغییر» (change management) از اوایل قرن بیستم شکل گرفت، اما تجربیات سال‌های اخیر مثل همه‌گیری کرونا نشان داد روش‌های سنتی و تکیه بر فرایندها کافی نیست.
بسیاری از ابزارهای مدیریتی صرفاً کنترل ظاهری بر تغییر ایجاد می‌کنند و جنبه‌های انسانی، روان‌شناختی و احساسی تغییر را در نظر نمی‌گیرند. این یعنی از مهم‌ترین مؤلفه موفقیت در تغییر—یعنی نحوه برخورد افراد با ابهام و ناشناختگی—غفلت می‌شود.
راه‌حل اصلی برای مدیریت بهتر تغییر، توسعه «ذهنیت تغییر» (change mindset) است. ذهنیت تغییر به رهبری و کارکنان کمک می‌کند تا به جای ترس از آینده و تلاش مذبوحانه برای پیش‌بینی، خود را آماده مواجهه با مجموعه‌ای از سناریوهای مختلف کنند. این نگرش باعث افزایش انعطاف‌پذیری، نوآوری و تحمل سازمان در برابر ناکامی‌ها یا نوسانات بازار می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله مدل‌های مدیریت تغییر را مطالعه فرمایید.
نقش کلیدی برنامه‌ریزی سناریو
یکی از ابزارهای قطعی برای توسعه ذهنیت تغییر، استفاده از تکنیک‌های برنامه‌ریزی سناریو (scenario planning) یا نقشه‌برداری سناریو (scenario mapping) است. با ترسیم دو محور کلیدی عدم قطعیت (مثلاً میزان اتوماسیون و قدرت فرهنگ سازمانی)، می‌توان چهار سناریو متفاوت ایجاد کرد و هر کدام را با هم بررسی کرد.
تمرین سناریوپردازی کمک می‌کند تا تیم‌ها به جای تمرکز روی یک آینده فرضی و قطعی، خود را برای طیفی از آینده‌های ممکن آماده کنند. این فرآیند باعث افزایش «ظرفیت سیالیت» (flux capacity) یا همان توان تحمل تغییر می‌شود—قابلیتی که امروزه برای هر سازمانی حیاتی است.
توسعه رهبری برای مدیران پرمشغله: ۳ راهکار علمی
مطالعه‌های جدید در حوزه توسعه رهبری (leadership development) نشان می‌دهد که تنها ۱۰٪ رشد رهبری از طریق برنامه‌های رسمی یادگیری رخ می‌دهد. بخش اعظم رشد واقعی از دو مسیر مهم دیگر حاصل می‌شود: ۲۰٪ از خودشناسی (self-discovery) و ۷۰٪ از آزمون و تجربه (experimenting).
- یادگیری رسمی هدفمند: لازم نیست ساعت‌های زیادی را صرف آموزش‌های تئوری کنید. تمرکز روی یک یا دو مهارت کلیدی، مشاهده و یادداشت‌برداری از دوره‌های کوتاه (۳ تا ۵ دقیقه‌ای) در روز کافی است. این یادگیری باید مستمر و عملی باشد نه مقطعی.
- خودشناسی: روزانه چند دقیقه رفتار رهبران موفق (درون یا بیرون سازمان) را زیر نظر بگیرید و از آن‌ها سؤال کنید. رفتارها و تصمیم‌هایشان را تحلیل کنید و سعی کنید الگوهای مثبت را در رفتار خود جای دهید.
- آزمایش و تجربه: مهم‌ترین بخش توسعه رهبری، آزمون و خطاست. هر روز یک رفتار رهبری جدید امتحان کنید—مثلاً در مکالمه‌ای دشوار یا مدیریت پروژه، رویکردی را اتخاذ کنید که قبلاً استفاده نکرده‌اید. نتیجه را ارزیابی کنید، ثبت کنید و در صورت نیاز، اصلاح کنید. این چرخه تجربه و بازخورد، مهم‌ترین محرک هویت رهبری شماست و با گذر زمان جزئی از شخصیت حرفه‌ای شما می‌شود.
علاوه بر این، نباید فراموش کرد که موقعیت‌های روزمره مانند نقش والدینی، فعالیت‌های داوطلبانه یا حتی ورزش‌های تیمی نیز فرصت‌هایی عالی برای یادگیری مهارت‌های رهبری هستند. بهترین رهبران آن‌هایی هستند که در تمام زمینه‌های زندگی به تمرین رهبری می‌پردازند و آموخته‌هایشان را به محیط کار منتقل می‌کنند.
شرکت‌های متوسط؛ نقطه طلایی تغییر و رهبری
در مقایسه با شرکت‌های کوچک (resources محدود) و شرکت‌های بزرگ (اسیر بروکراسی)، شرکت‌های متوسط (midsize companies) انعطاف و منابع لازم برای تجربه‌گرایی و بازاندیشی در مورد مدیریت تغییر را دارند.
این شرکت‌ها بهتر می‌توانند کارمندان را در گفتگو درباره ذهنیت تغییر مشارکت دهند، مسیرهای رشد و جابجایی داخلی را باز کنند و روش‌های نوین برنامه‌ریزی سناریو را به فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک سازمان پیوند بزنند. نتیجه، تاب‌آوری بیشتر، افزایش نوآوری و خلق آینده‌هایی است که سازمان واقعاً خواهان آن است.
در پایان، کلید موفقیت در دنیای پرشتاب امروز، توجه به ذهنیت تغییر، مشارکت تیمی در تحلیل آینده، و توجه به یادگیری مستمر و امتحان رفتارهای جدید است. برای رهبران و سازمان‌ها، این یعنی گذر از ترس و تردید به قلمرو رشد و توسعه پایدار. اگر به دنبال بهینه‌سازی رهبری و موفقیت کسب‌وکار در محیطی بی‌ثبات هستید، از همین امروز این راهبردها را اجرا کنید.
