دغدغه مدیران و تأثیر ذینفعان در سبزسازی مراکز داده: چالشها، فرصتها و راهبردها

با رشد فناوری اطلاعات و افزایش اهمیت پایداری زیستمحیطی، توجه به مراکز داده سبز بیش از پیش مورد توجه کسبوکارها و مدیران حوزه فناوری قرار گرفته است. مراکز داده سبز به عنوان نسل جدید زیرساختهای IT، نقشی اساسی در کاهش مصرف انرژی، حفظ منابع طبیعی و توسعه پایدار دارند. این مقاله به بررسی نگرانیها و دغدغه مدیران و همچنین تأثیر ذینفعان بر پیشبرد فرآیند سبزسازی مراکز داده میپردازد.
مرکز داده سبز چیست و چرا اهمیت دارد؟
یک مرکز داده سبز (Green Data Center) نهتنها شامل تکنولوژیهای پیشرفته برای مدیریت اطلاعات و ذخیرهسازی دادهها است، بلکه پیادهسازی اصول بهرهوری انرژی، کاهش آلایندهها و رعایت الزامات زیستمحیطی را به صورت جدی دنبال میکند.
سرمایهگذاران، مشتریان، دولتها و سازمانهای بینالمللی همواره انتقال به فرآیندهای سبز را یک مزیت رقابتی و شاخص اعتبار سازمان میدانند. استاندارهایی مانند استفاده از انرژی تجدیدپذیر، طراحی بهینه زیرساخت، دفع سبز تجهیزات (Green Disposal) و شفافیت در افشای اقدامات زیستمحیطی اهمیت بالایی یافته است.
چالشهای اصلی سبزسازی مرکز داده از نگاه مدیران
بر اساس تحقیق انجامشده در میان مدیران مراکز داده بخش بانک، مالی و بیمه سریلانکا (که میتواند الگوی مهمی برای دیگر کشورها باشد)، عمدهترین نگرانیهای مدیریتی جهت حرکت به سمت «مرکز داده سبز» شامل شش عامل کلیدی است:
- هزینه (Cost): سرمایهگذاری اولیه و هزینههای جانبی برای راهاندازی سیستمها و تجهیزات کممصرف یکی از مهمترین دغدغههاست. هرچند در بلندمدت، کاهش هزینههای بهرهبرداری و حفظ انرژی قابلتوجه است.
- پیچیدگی (Complexity): اجرای کامل رویکردهای سبز، نیازمند دانش فنی، استراتژی و هماهنگی بین بخشهای مختلف سازمان است که انجام آن ممکن است پیچیده به نظر برسد.
- تخصص (Expertise): کمبود نیروهای متخصص و آگاه به فناوریهای نوین سبز، یکی از موانع اساسی در اجرای موفق پروژههای سبزسازی مراکز داده تلقی میشود.
- بهرهوری (Productivity): نگرانی از اینکه تلاش برای سبز شدن ممکن است بهرهوری عملیاتی را کاهش دهد همواره وجود دارد، با این حال بررسیها نشان داده که بهرهوری میتواند حتی بهبود یابد.
- مقاومت سازمانی (Resistance): هر نوع تغییر، خصوصاً تغییرات مرتبط با فناوری، با مقاومت در برابر تغییر در میان کارکنان یا حتی مدیریت مواجه میشود.
- استانداردها و معیارهای مقایسهای (Benchmarks): نبود معیار صنعتی یا ارزیابیهای مقایسهای مدون باعث میشود مدیران نتوانند میزان موفقیت استراتژیهای سبزسازی خود را بسنجند یا بهبود دهند.
تاثیر شیوههای سبز در مدیریت چرخه عمر مرکز داده
فرآیند سبزسازی مرکز داده معمولاً سه مرحله اصلی دارد:
- تأمین و آغاز سبز (Green Acquisition & Initiation): برنامهریزی، خرید تجهیزات و تعریف اهداف سبز. در این مرحله، هزینه و پیچیدگی بالاست، و نبود دانش تخصصی و معیارهای مقایسهای محسوس است.
- استفاده و نگهداری سبز (Green Use & Maintenance): بهرهبرداری از مرکز داده با رویکرد کاهش مصرف انرژی و تولید آلایندهها. بررسی موردی نشان میدهد احتمال موفقیت در این مرحله نسبت به آغاز و دفع، بیشتر بوده و بهرهوری و موفقیت قابل قبولتری دارد.
- دفع سبز (Green Disposal): پایان عمر تجهیزات و بازیافت یا دفع تجهیزات با کمترین آسیب برای محیط زیست. این حوزه پایینترین میزان توجه و بالاترین سطح چالش به خاطر هزینه و نبود سیستمهای مناسب دفع سبز را داراست.
نقش و تاثیر ذینفعان در موفقیت سبزسازی مراکز داده
ذینفعان از جمله مشتریان، سهامداران، قانونگذاران، تأمینکنندگان و حتی کارکنان داخلی، مستقیماً بر رویکرد سبز شدن تأثیر میگذارند. در این تحقیق چهار شاخص اصلی برای تأثیرگذاری ذینفعان شناسایی شد:
- مشارکت (Participation): سطح فعال بودن ذینفعان در تصمیمسازی سبز معمولاً در حد متوسط ارزیابی شد و نیاز به بهبود و فرهنگسازی دارد.
- آگاهی (Awareness): دانش و آگاهی درباره اهمیت سبزسازی بالاست و ذینفعان، مسائل زیستمحیطی را جدی میدانند.
- نگرش (Attitude): نگرش مثبت نسبت به سبزسازی فراگیر است و پذیرش استراتژیهای سبز در میان ذینفعان ارتقا یافته است.
- پایبندی به مقررات (Adherence to Regulations): تعهد به قوانین و سیاستهای زیستمحیطی در سطح بالایی قرار دارد که پیشبرنده اساسی فرایند سبزسازی است.
راهبردها و پیشنهادها برای موفقیت سبزسازی مراکز داده
نتایج پژوهش نشان داد که ایجاد یک نیاز تجاری (Business Need) بزرگترین عامل انگیزهبخش برای شروع و تداوم اقدامات سبز در این صنعت است. اگر یک شرکت پیشرو درباره مراکز داده سبز خود اطلاعرسانی کند، عملاً باعث ایجاد روند رقابتی بین سایر شرکتها میشود و انگیزه برای حرکت به سمت فناوریهای سبز در کل صنعت افزایش مییابد.
همچنین توصیه میشود که ایجاد معیار صنعتی رسمی (Industry Benchmark) برای سبزسازی مراکز داده، میتواند بسیاری از موانع موجود را مرتفع کند.
توسعه سیاستها و حمایت دولت، تشویق به تحقیق و توسعه در حوزه فناوری سبز، آموزش نیروی انسانی متخصص و فرهنگسازی در میان کارکنان و ذینفعان از دیگر راهحلهای کلیدی است که در این مقاله به آن اشاره شده است.
نتیجهگیری
اجرای رویکرد سبز در مدیریت مراکز داده نه فقط یک انتخاب اختیاری بلکه یک ضرورت برای موفقیت رقابتی آینده محسوب میشود. اگرچه مسیر سبزسازی با چالشهایی همچون هزینه، پیچیدگی و نبود تخصص فنی روبهرو است، اما مزایای بلندمدت اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی آن غیرقابل انکار است.
مشارکت فعال ذینفعان، ایجاد معیارهای قابل سنجش و سرمایهگذاری بر تخصص و آموزش، مهمترین عوامل برای موفقیت این مسیر هستند. تجربه مراکز داده در صنعت مالی سریلانکا میتواند الگو و چراغ راهی برای دیگر صنایع و کشورها باشد تا با استقبال از فناوری سبز، همگام با تحولات جهانی گام بردارند.
خلاصه مقاله: Managers’ Concerns and Stakeholder Impact towards Greening a Data Center
نویسندگان: N. Ahangama and K. Gunawardana
تاریخ انتشار: JAN 2013